Nitraat (NO3) in het Aquarium
Alles wat je moet weten om de nitraatwaarde in je beplante aquarium optimaal te houden.
Wat is Nitraat (NO3)?
Voor aquariumplanten zorgen nitraten voor de stikstofbehoefte van de plant. Stikstof (N) is een onmisbaar element voor een plant om te groeien. Nitraat is voor planten de belangrijkste minerale stikstofbron. Aquariumplanten nemen nitraat op uit het water, of uit de de bodem, via wortels. Ze nemen de nitraat op en maken eiwitten die nodig zijn voor hun groei.
We noemen nitraat ook wel een macrostof (andere macrostoffen zijn Fosfaat en Kalium) omdat de aquariumplant er in verhouding veel van nodig heeft. Nitraat wordt dus ook gevonden in het water en is het eindproduct in de stikstofcyclus van de afbraak van organisch materiaal. Te denken valt aan vissenpoep, vissenvoer, plantenresten en ander bio-organisch materiaal wat vergaat in een aquarium. Nitraat wordt ook toegevoegd aan diverse plantenvoedingen, vaak onder de noemer All-in-One voedingen. In een beplant aquarium zoals wij die graag houden zal dan ook vaak extra nitraat toegevoegd moeten worden om de juiste waardes te hanteren.
Wanneer bio-organisch materiaal vergaat komt er als eerste ammonia vrij, dit wordt door bacteriën omgevormd tot nitriet. Nitriet wordt door een andere groep bacteriën weer gebruikt en omgezet tot Nitraat Dit heet de stikstofcyclus. Wij hebben hier al een fijne blog over geschreven genaamd stikstofcyclus aquarium waarin je precies leest hoe deze cyclus werkt en welke invloeden je hebt om de stikstofcyclus optimaal te laten verlopen.
Goed, nitraat dus. Nitraat is veel minder giftig dan ammonia en nitriet, het is een zeer belangrijke voedingsbron voor planten maar als de concentratie veel te hoog wordt, kan het nog steeds schade aan de gezondheid van de vissen veroorzaken en de balans in een aquarium verstoren. Lees zeker verder om te leren hoe hoog nou schadelijk is, wat de effecten zijn van een te hoge concentratie, hoe je nitraat kan meten en bijsturen.
Op zoek naar de juiste basis aquarium producten?
- JBL ProScape test kopen voor aquascapers? Vind hem hier!
- De Testkit voor gezelschapsaquaria? Deze JBL koffer is geschikt!
- Estimative index plantenvoeding poeders kopen om zelf je voedingswaarden te bepalen?
- Liever een All in One voeding van Planted Box welke past in onze strategie?
- GH+ mineralen kopen om je GH te verhogen?
- KH+ Mineralen kopen om je KH te verhogen?
- Een goed Osmosesysteem kopen om Osmosewater te maken?
- Een goede CO2 set kopen kan je hier!
- Een prima verwarmingselement vind je hier
HOEVEELHEID NITRAAT IN HET AQUARIUM
Een gezonde concentratie nitraat in een aquarium zoals past binnen de strategie van AquariumOpstarten.nl varieert tussen 20 en 50 mg/L. Uitgaande van een beplant aquarium waar minimaal 70 procent van het oppervlakte beplant is met een mix van planten en waar de plantenvoeding strategie gebaseerd is op de Estimative Index.
Er zijn echter ook andere voeding strategieën.
Zo wordt er door aquarianen die aquaria hebben met intense verlichting, co2 en gekleurde planten, geambieerd om bepaalde planten zo gekleurd mogelijk te krijgen door het mondjesmaat toedienen van Nitraat.Op deze manier laten ze de plant, minder hard groeien, in de stress schieten waardoor deze feller zal kleuren. Meer hierover vind je in onze blog “Rode Aquariumplanten”. Dit betekent ook dat deze hobbyisten andere waardes aanhouden.
Komt jouw nitraat boven de 50 uit is er niet direct reden tot paniek, Nitraat is pas in zeer hoge concentraties schadelijk voor je vissen. Een waterwissel is wel aan te raden wanneer het Nitraat flink aanwezig is in verband met groene (zachte) puntalg die mogelijk floreert op grote hoeveelheden nitraat. Keiharde feiten heb ik niet kunnen vinden maar het wordt wel gerapporteerd door enkele vooraanstaande aquaristen met een grote kennis op gebied van beplante aquaria.
Lees hieronder wat een te hoge nitraatwaarde is en hoe dit op te lossen. De methode van mondjesmaat Nitraat toedienen (Lean Dosing) raad ik niet aan, aan de beginnende aquariaan. Tekorten in voedingstoffen liggen op de loer. De marge wordt klein om fouten te maken wat slechte plantengroei en algen tot gevolg kan hebben.
Effecten van te hoge Nitraatconcentraties
Wat is nou precies een te hoge nitraatwaarde? En wat gebeurt er in het aquarium als de nitraatwaarde te hoog wordt?
Een te hoge concentratie nitraat in het aquarium kan leiden tot vermoeidheid, verlies van eetlust en infecties bij vissen. Het kan ook bijdragen aan de groei van schadelijke algen en de ontwikkeling van schimmels.
In ernstige gevallen kan te veel nitraat leiden tot de dood van de vissen. Maar niet getreurd ik heb het internet uitgeplozen en diverse onderzoeken bestudeerd. De uitkomsten zijn zeer verschillend maar voor de zekerheid heb ik de laagst gerapporteerde schadelijke waarden aangehouden.
De symptomen worden bij deze waarde pas (op lange termijn) gerapporteerd bij zeer hoge nitraat levels van over de 160 PPM. Het gaat dat om verkorting van de totale levensduur en niet om directe schade/dreiging. De levensduur werd maar met enkele procenten verkort.
Zoals ik al zei heb ik de laagste waarde benoemd (160 parts per million) waar waarschijnlijk slechts een kleine vermindering van levensverwachting zal optreden in plaats van dat het echt dodelijk is.
Deze waarde is in een gangbaar beplant aquarium waar goed onderhoud wordt gepleegd, een regelmatige waterwissel of constante monitoring van de waarde al een uitzondering en komt niet snel voor. Nitraat is simpelweg nauwelijks giftig voor aquariumleven en de marge is dus ruim. Liever iets teveel dan te weinig kan je dan ook zeggen.
Uitgegaan kan worden dat een waarde richting 160 mg/l Nitraat op termijn dus schade kan opleveren aan vissen.
Aquariumplanten zullen met met deze waardes waarschijnlijk nog prima groeien maar wel wordt er vaak gesteld dat zeer hoge nitraatlevels een makkelijke trigger voor explosieve algengroei kunnen zijn wanneer er andere zaken niet op orde zijn (CO2 gehalte, verlichting en overige nutrienten) waardoor de groei stagneert en het aquarium gevoelig raakt voor algen. Voor in onze aquaria streven wij er dus naar om de waarde niet boven de 50 mg/l uit te laten komen om gewoon zeker te zijn dat we zeer gezonde waardes aanhouden. Nitraat is het utieindelijke resultaat van omvorming van afvalproducten, je kan dus stellen, wanneer jouw nitraat zeer hoog is, en je dit niet apart toevoegt dat er veel te weinig onderhoud gepleegd wordt, veel teveel gevoerd wordt of dat er teveel vis in het aquarium aanwezig is. Teveel doseren kan natuurlijk ook.
Hoe Nitraatniveaus te meten
Er zijn verschillende manieren om de nitraatconcentratie in een aquarium te meten. Een van de meest voorkomende methoden is het gebruik van een nitraattestkit. Deze kits bevatten de nodige materialen en instructies om de nitraatconcentratie in het water te bepalen. Wanneer je simpelweg wilt meten of er uberhaupt nitraat aanwezig is volstaat een teststrip ook. Beiden geven prima indicatie. Ik persoonlijk vind een teststrip wat lastiger aflezen dan een druppeltest.
Het is belangrijk om de nitraatniveaus regelmatig te meten om te zorgen dat het aquarium gezond blijft en om eventuele problemen op te sporen en op te lossen voordat ze erger worden. In de opstartfase kan je gaan meten om te kijken of de stikstofcyclus al in werking is. Lees in de blog aquarium indraaien alles over de beginfase van een aquarium. Je zal merken, hoe meer structuur je aanbrengt in het onderhouden van je aquarium, toevoegen van plantenvoeding en voeren van vissen dat je nitraatwaardes redelijk stabiel kunnen blijven. Je bent dan op de goede weg en testen wordt dan steeds minder belangrijk. Je zou dan enkel nog hoeven testen wanneer er problemen zoals algvorming ontstaan in je aquarium.
Op zoek naar de juiste basis aquarium producten?
- JBL ProScape test kopen voor aquascapers? Vind hem hier!
- De Testkit voor gezelschapsaquaria? Deze JBL koffer is geschikt!
- Estimative index plantenvoeding poeders kopen om zelf je voedingswaarden te bepalen?
- Liever een All in One voeding van Planted Box welke past in onze strategie?
- GH+ mineralen kopen om je GH te verhogen?
- KH+ Mineralen kopen om je KH te verhogen?
- Een goed Osmosesysteem kopen om Osmosewater te maken?
- Een goede CO2 set kopen kan je hier!
- Een prima verwarmingselement vind je hier
Nitraatwaarde in je aquarium verlagen
Wij gebruiken bij onze strategie eigenlijk maar 1 manier om nitraatwaardes te verlagen en dat is het water verversen. Een 50 procent waterwissel levert dan ook de helft verlaging op van de nitraatwaarde (en andere waardes). Aanschaf van nitraatverlagende filters en dergelijke is namelijk veel duurder en vaak minder efficiënt. Belangrijk is om de oorzaak van de te hoge nitraatwaarde te vinden en deze te elimineren of te verminderen. Zo kan het dus zijn dat er een te groot vissenbestand is, men veel te veel nitraathoudende plantenvoeding toevoegt, slecht onderhoud uitvoert waardoor er veel rottend materiaal aanwezig is of dat men te veel voert Deze zaken moeten kritisch bekeken worden.
Nitraatwaarde in je aquarium verhogen
Wanneer je merkt dat jouw beplante aquarium weinig nitraat bevat wordt het misschien tijd om dit te gaan toevoegen. Vaak zal je aan je planten merken dat ze niet voldoende groeien, minder groen blad hebben en beschadigingen vertonen. Omdat het blad niet goed groeit wordt deze minder weerbaar tegen algen. Vaak zie je dan ook groene of baardalg om het plantenblad vormen. In dit geval zou je zeker een test kunnen uitvoeren om te kijken wat je nitraatwaarde is. Is deze 0-10 dan zou je wat extra kunnen toevoegen.
Gekeken kan worden naar bijvoorbeeld een plantenvoeding welke nitraat bevat. Heb je dit al maar is het nitraatniveau nog te laag zou je eventueel een kaliumnitraatpoeder kunnen aanschaffen en naast je reguliere voeding in het aquarium kunnen toevoegen.
Ga niet meer vissenvoer toevoegen (tenzij je vissen signalen vertonen dat ze voedingstekort hebben), Minder onderhoud plegen of meer vissen toevoegen wanneer het bestand al compleet is. Deze acties werken andere problemen in de hand.
Op zoek naar de juiste basis aquarium producten?
- Makkelijk Aquariumplanten kopen bij heems.nl?
- azaqua, De grootste aanbieder van aquariumplanten vind je hier!
- EEn all in one plantenvoeding die naadloos aansluit bij onze strategie vind je hier
- Wil je zelf met poeders aan de slag? Deze poeders zijn al samengesteld en supersimpel te mixen!
- easy carbo is een synthetische formule wat groei bevordert en algen vermindert (dit gebruik je naast je plantenvoeding)
- WAT extra voeding in de bodem? Deze tabs zijn makkelijk toe te voegen en geven geen smurrie (dit gebruik je naast je plantenvoeding)
- Een plantenpincet is onmisbaar bij een beplant aquarium! vind ze hier.
Conclusie
Nitraat is een belangrijk aspect voor plantengroei in een aquarium. Ideale waardes voor een beginner zijn tussen de 20-50 MG/l . Een veel te hoge concentratie (meer dan 160 mg/L) kan op lange termijn schade aan de gezondheid van de vissen veroorzaken volgens onderzoek vermoedelijk ligt de grenswaarde nog een stuk hoger. Laat je waarde niet ver boven de 50 mg/l uitkomen en je zit altijd goed.
Het is belangrijk om de nitraatniveaus regelmatig te controleren en eventuele problemen op te lossen.
Verlagen kan door water te verversen, meer planten toe te voegen, visbestand verminderen, minder te voeren.
Verhogen kan door een complete plantenvoeding met Nitraat toe te voegen of een poeder kaliumnitraat toe te voegen.
Door op de hoogte te blijven van de nitraatconcentratie en actie te ondernemen bij te lage/hoge niveaus, kun je ervoor zorgen dat je aquariumplanten gezond en aantrekkelijk blijven en je vissen gezond blijven.
Uiteraard moeten de andere belangrijke peilers zoals verlichting, co2 waarde en filtratie ook goed op orde zijn.
Nog hulp nodig?
Wij besteden veel aandacht aan onze blogs en proberen je zoveel mogelijk heldere informatie te verschaffen! Mocht jij nog vragen hebben, word dan zeker lid van onze facebookcommunity!
Zoals altijd, Succes!
DEZE BLOG IS GESCHREVEN DOOR:
Michael Kroon
Ik heb deze website opgericht om jou te helpen met je aquarium. Lees het gratis stappenplan en meld je aan in onze leuke facebookgroep!
Liever een filmpje? Ik heb alvast een leerzame video voor je opgezocht:
Benieuwd naar mijn aquarium waterwaardes? Klik op de waarde om meer te leren!
| Element/Stof/verbinding | Aanbevolen |
|---|---|
|
0 mg/l |
|
|
0 mg/l |
|
|
0 mg/l |
|
|
20-30 mg/l |
|
|
5-8 dGH |
|
|
6-10 dGH |
|
|
0,5-1 mg/l |
|
|
1-3 mg/l |
|
|
22 tot 24 graden Celsius |
|
|
30 mg/l |
|
|
5-10 mg/l |
|
|
Potassium (Kalium) |
10-30 mg/l |
|
10-15 ppm |
*opmerking: De waterwaardes zoals, in de tabel beschreven, zijn een richtlijn in welke range ik mijn beplante aquaria houd, van 40 liter of meer. Ik maak gebruik van de Estimative Index voedingsstrategie, Co2 toevoeging, voldoende licht en goede (externe) filtratie. Mijn aquaria zijn altijd flink gevuld met een mix aan aquariumplanten (traag en snelgroeiers). Fijn grind of aquasoil gebruik ik graag. Voor aquasoil geldt dat waterwaardes zoals de PH en KH (tijdelijk) beinvloed worden door de soil (verlaagd). Voor aquascapes, aquaria zonder CO2 toevoeging, aquaria met uitsluitend traagroeiende planten zouden mogelijk andere voedingswaardes gehanteerd moeten worden. Elk aquarium is uniek. Vissen moeten altijd centraal staan in het nastreven van ideale leefomstandigheden.
5 reacties
Ik gebruik de Pro aquatest box van JBL (druppeltest) Hier staan de waardes van nitraat op 1-15 mg/l (ppm) en fosfor op 0,02-0,4 mg/l (ppm) U heeft waardes van nitraat 20-30mg/l (ppm) en fosfor 1-3 mg/l (ppm) Dit snap ik niet helemaal. Welke waarde moet ik nu hanteren? Is nogal een groot verschil.
alvast dank voor uw reactie/advies.
Er is een verschil tussen de waardes die JBL hanteert (voornamelijk gericht op vissen) en de waardes die wij beschrijven (gericht op plantengroei). De waardes die wij beschrijven zijn niet schadelijk voor aquariumleven. *typefouten voorbehouden,