Ammonium (NH4) en ammoniak (NH3) in je aquarium

Lees in deze blog over ammonium en ammoniak, wat is het, hoe kun je het meten? en hoe kan je de ammonia verlagen?

Een van de dingen die ik prachtig vindt aan een aquarium is het scheikundige proces wat ontstaat in dat bakje natuur! Zaken als de stikstofcyclus, zuurtegraad en hardheid van je water vind ik super interessant. Zo ook ammonium en ammoniak in je aquarium. Om succesvol een aquarium te houden hoef je absoluut geen geleerde in scheikunde te zijn, maar wat basiskennis over de stoffen en elementen in je aquarium zorgen er voor dat je eerder problemen kan herkennen en tackelen. Je kan dan ook bewust waardes beïnvloeden zodat aquariumplanten en dieren optimaal kunnen gedijen.

Een belangrijke factor in een aquarium is de aanwezigheid van ammonium (NH4) en ammoniak (NH3), maar een ophoping van deze stoffen kan weer voor grote problemen zorgen! In deze blog leer ik je wat ammonium en ammoniak precies zijn, wat het verschil is en waarom en in welke hoeveelheden schadelijk kan zijn. Ammonia (verzamelnaam Ammoniak/Ammonium) komen vaak voor in de opstartfase van een aquarium. Omdat er nog weinig gunstige bacterien aanwezig zijn kan deze stof zich in het begin ophopen in schadelijke hoeveelheden. 

Ook is het mogelijk dat in een later stadium Ammonia wordt gemeten. Dit komt vaak door een te grondig gereinigd filter, een filter wat volledig is dichtgeslibd, een grote hoeveelheid organisch materiaal wat vergaat, een te klein filter etc.  Lees snel verder wat je kan doen wanneer je Ammonia meet!

Waterwaardes testen is een belangrijk onderdeel in de aquariumhobby. Er zijn veel manieren om uiteenlopende waardes te testen. Denk aan een testkit, teststrips, digitale meters en meer! Lees in de blogs hoe je een waarde het beste kan meten!

Wat is ammonum en wat is ammoniak?

Wat is ammonium en ammoniak? Waarom worden deze twee apart benoemd? Ammoniak is gewoon ammoniak toch hoor ik je denken? Nee niet helemaal! In de volksmond wordt vaak ammoniak gezegd maar Ammonium (NH4+) en Ammoniak (NH3) zijn twee verschillende verbindingen die vaak voorkomen in aquaria. Ammoniak wordt aangeduid met de scheikundige benaming NH3. Het wordt geproduceerd door vissen, plantenresten en voedselresten die in het aquarium achterblijven. Ammonium wordt aangeduid als NH4 en is in het aquarium veel minder giftig dan ammoniak (NH3). Wanneer ammonium wordt geproduceerd door organisch materiaal wat vergaat, wordt het ook voor een (klein) deel omgezet in ammoniak (NH3) door de bacteriën die in onze aquaria leven. Dit proces is ook sterk afhankelijk van de zuurtegraad van het water (PH). Ammoniak (NH3) kan in kleine hoeveelheden al zeer giftig en dodelijk zijn voor onze vissen. Je temperatuur heeft ook invloed op de hoeveelheid ammonia wat vrijkomt in je aquarium. 

Effecten van teveel Ammoniak (NH3) in je aquarium

Zoals eerder al gezegd is het vooral Ammoniak welke wij hobbyisten in de gaten moeten houden. Ammoniak is namelijk vele malen schadelijker dan het minder giftige ammonium. Waardes van 0,2 MG/L NH3 zijn al snel dodelijk zijn voor aquariumdieren. Ammoniak is niet zichtbar in het aquarium. Het eerste besef komt pas vaak wanneer je vissen “raar” gedrag vertonen.  Zij zullen onder andere de volgende symptomen kunnen laten zien:

  • Vissen ademen aan het oppervlak van het water
  • Rode of paarse kieuwen
  • De vis wordt lusteloos en zijn kleur wordt grauwer
  • Verlies van eetlust 
  • De vis ligt op de bodem van het aquarium
  • Rode strepen op het lichaam of de vinnen

 

Zoals je ziet is niet elk symptoom overduidelijk en kan ook verward worden met een Nitrietpiek bijvoorbeeld. Voorbeiden geldt gelukkig dat veelvuldig waterverversen al een heleboel kan schelen. Er zijn echter nog meer acties die je kan ondernemen om a meting van Ammonia direct actie te ondernemen! Lees snel verder. 

 

EEn mooi helder aquarium? deze producten gebruik ik zelf:

Ammonia meten in je aquariumwater

Waarom is het belangrijk om het ammonium- en ammoniakgehalte te controleren? Een teveel aan ammoniak in ons aquariumwater kan leiden tot een verstoring van het biologische evenwicht in het aquarium. Dit kan leiden tot ziektes en zelfs de dood van onze vissen. Het is daarom belangrijk om het ammonium- en ammoniakgehalte regelmatig te controleren en ervoor te zorgen dat het op een veilig niveau blijft.

Hoe kunnen we het ammonium- en ammoniakgehalte controleren? Het is gemakkelijk om het ammonium- en ammoniakgehalte in ons aquarium te controleren met behulp van een testkit. Deze testkits zijn verkrijgbaar bij de meeste aquariumwinkels en online winkels. Door regelmatig te testen en de resultaten te controleren, kunnen we ervoor zorgen dat het ammonium- en ammoniakgehalte binnen een veilig niveau blijft. Onze testkits meten ammonia (Nh3+NH4 gezamenlijk) en maken vaak geen onderscheid.

Er zal dan ook altijd voor de zekerheid ingegrepen moeten worden wanneer er waardes van Ammonia gemeten moeten worden in je aquarium.

Ammoniak en Ammonium voorkomen en verminderen in je aquarium

Hoe kunnen we het ammonium- en ammoniakgehalte verminderen? Er zijn verschillende manieren om het ammonium- en ammoniakgehalte in ons aquarium te verminderen.

Een van de meest effectieve manieren is om te zorgen voor een goed biologisch evenwicht in het aquarium. Dit betekent dat we ervoor moeten zorgen dat de bacteriën die ammoniak omzetten in nitriet en vervolgens in nitraat, goed kunnen groeien en zich vermenigvuldigen. Dit kan worden bereikt door ervoor te zorgen dat het filter goed werkt en regelmatig wordt gecontroleerd. Bekeken kan worden of de uitstroom nog goed is en of het filtermateriaal niet teveel onder een dikke laag detritus zit. Een filter reinigen is echter ook een klusje waar voorzichtigheid geboden is. Ten eerste begint een goede kolonie met een goede opbouw van filtermateriaal. Lees dan ook zeker de blog Filtermateriaal in het aquarium. Wanneer eventuele sponsen dicht zijn geslibd volstaat een oppervlakkige reiniging. Oftewel knijp hem niet grondig uit maar een heel klein beetje. Zorg dat het echte dikke verstikkende vuil van het oppervlakte verdwijnt maar laat de filter ook zeker wat viezig zodat niet alle gunstige bacterieen verdwijnen.  Ook moeten we ervoor zorgen dat er niet te veel vissen in het aquarium worden geplaatst, omdat dit kan leiden tot een teveel aan ammoniakproductie.

Wanneer er al ammonia wordt gemeten is veelvuldig waterwissel 1 van de directe acties die het aanwezige ammonia direct zal verminderen. Doe de waterwissel zoveel mogelijk op dzelfde temperatuur om de stress te beperken bij vissen. 

Er is een relatie tussen de PH en Ammoniak (NH3) (wat honderden keren schadelijker is dan Ammonium (NH4) dit vergt iets meer uitleg en heb ik hieronder apart beschreven. Het komt er op neer dat de PH verlagen tot onder de 7 bij kan dragen aan het elimineren van Ammoniak. 

Om Ammoniak te voorkomen in je aquarium is het raadzaam om nooit teveel vis in 1 keer in je aquarium te plaatsen. Vissen scheiden zoals eerder al beschreven, ammonia uit via hun kieuwen maar ook het vissenpoep zal verteren en ammonia vormen. Voer je vissen met mate om overschotten te voorkomen welke kunnen gaan rotten. Verwijder plantenresten en anders organisch materiaal zoveel mogelijk. Houdt je aquariumbodem dus schoon. Ook kan een flink plantenbestand meehelpen om Ammonia te “filteren”. Het is namelijk een stikstofbron wat goed opgenomen kan worden.

 

ammoniak aquarium

Ammonia en algen in je aquarium

Ammonia is 1 van de belangrijkste triggers van algen in je aquarium. Kort gezegd is ammonia een favoriete stikstofbron voor algen waardoor ze explosief kunnen gaan groeien. Een voorbeeld is dat wanneer planten slecht groeien en er slechte bladeren ontstaan er direct algen op groeien. Zorg dus dat je planten in optimale conditie zijn door goede waardes van verlichting, koolstofdioxide (CO2), plantenvoeding en filtratie aan te bieden. De leefomgeving voor planten (waterparameters zoals KH en GH en zuurtegraad) moeten ook zoveel mogelijk optimaal en stabiel zijn. Je planten zullen je dankbaar zijn!

Ammonia en PH waarde in je aquarium

Okay, hier nog een kleine beschrijving over de relatie van de zuurtegraad en de hoeveelheid Ammoniak wat in je aquarium  kan vrijkomen. Voor ons beplant aquariumliefhebbers is het zeer raadzaam om een PH onder de 7 aan te houden wanneer het aankomt op plantengroei maar ook zeker om Ammoniak vorming te voorkomen in je aquarium.

Kort gezegd is het namelijk zo dat hoe alkalischer het water (hoe hoger de PH waarde) hoe meer Ammoniak er gevormdt wordt in de verhouding ammonium/ammoniak. Een PH onder de 7,5 zorgt er voor dat er geen of dusdanig weinig Ammoniak gevormd wordt in het water dat er niet snel schadelijke hoeveelheden zullen ontstaan. Het grootste deel zal dus omgezet worden naar Ammonium wat dus vele malen minder schadelijk is dan Ammoniak.

Op zoek naar de juiste basis aquarium producten?

conclusie Ammonia in je aquarium

Conclusie Ammonium en ammoniak zijn belangrijke factoren in de chemie van ons aquariumwater. Het is belangrijk om hun aanwezigheid regelmatig te controleren en ervoor te zorgen dat het gehalte binnen een veilig niveau blijft. Door te zorgen voor een goed biologisch evenwicht in het aquarium.

Vissen scheiden ammoniak uit. Zorg er voor dat je nooit teveel vis ineens in een aquarium plaatst. Zorg er ook voor dat je vissen emt mate voert. Een lagere temperatuur kan zorgen voor een geleidelijker proces van ammonia vorming, wat de belasting ten goede komt. 

Wanneer je ammoniak meet zijn er diverse manieren om er voor te zorgen dat dit direct verminderd wordt. Doe dit ook snel want Ammoniak is in kleine hoeveelheden al dodelijk. 

Ammonium en Ammoniak worden in bepaalde verhoudingen omgezet welke gerelateerd zijn aan de zuurtegraad van het wate. Aangeraden wordt om de zuurtegraad onder de 7.5 blijft om er voor te zorgen dat er zeer weinig Ammoniak vrijkomt en het organisch afval vooral omgezet wordt naar ammonium (NH4)

Hopelijk heb je wat aan deze blog en weet je nu wat Ammonia precies is en hoe je deze waarde zoveel mogelijk kan beinvloeden. 

Nog hulp nodig?

Wij besteden veel aandacht aan onze blogs en proberen je zoveel mogelijk heldere informatie te verschaffen! Mocht jij nog vragen hebben, word dan zeker lid van onze facebookcommunity!

Zoals altijd, Succes!

DEZE BLOG IS GESCHREVEN DOOR:

Michael Kroon

Michael Kroon

Ik heb deze website opgericht om jou te helpen met je aquarium. Lees het gratis stappenplan en meld je aan in onze leuke facebookgroep!

Gratis Aquarium Stappenplan

Liever een filmpje? Ik heb alvast een leerzame video voor je opgezocht:

Video afspelen

Benieuwd naar mijn aquarium waterwaardes? Klik op de waarde om meer te leren!

Element/Stof/verbinding Aanbevolen
0 mg/l
0 mg/l
0 mg/l
20-30 mg/l
5-8 dGH
6-10 dGH
0,5-1 mg/l
1-3 mg/l
22 tot 24 graden Celsius
30 mg/l
5-10 mg/l
Potassium (Kalium)
10-30 mg/l
10-15 ppm

*opmerking: De waterwaardes zoals, in de tabel beschreven, zijn een richtlijn in welke range ik mijn beplante aquaria houd, van 40 liter of meer. Ik maak gebruik van de Estimative Index voedingsstrategie, Co2 toevoeging, voldoende licht en goede (externe) filtratie. Mijn aquaria zijn altijd flink gevuld met een mix aan aquariumplanten (traag en snelgroeiers). Fijn grind of aquasoil gebruik ik graag. Voor aquasoil geldt dat waterwaardes zoals de PH en KH (tijdelijk) beinvloed worden door de soil (verlaagd). Voor aquascapes, aquaria zonder CO2 toevoeging, aquaria met uitsluitend traagroeiende planten zouden mogelijk andere voedingswaardes gehanteerd moeten worden. Elk aquarium is uniek. Vissen moeten altijd centraal staan in het nastreven van ideale leefomstandigheden.

Meer aquariumblogs lezen?

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *