Aquarium opstarten / Aquarium Waterwaardes / KH Waarde aquarium (Carbonaathardheid)

KH waarde in je aquarium (carbonaathardheid)

Leer wat KH (hardheid) van je aquariumwater is en hoe je er invloed op kan hebben

In dit blog leggen we je uit wat de hardheid van je aquariumwater precies in houdt. Wat zijn de nadelen van een hoge KH en wanneer zal je het moeten verlagen?

Zoals bij elke waterparameter blog begin ik even met een inleiding dat er geen perfecte waarde bestaat, hiermee bedoel ik dat je, je niet blind moet staren om de KH met 1 punt te moeten laten zakken wanneer deze al in de marge ligt. Het effect hiervan zal minimaal zijn en waarschijnlijk is er op andere vlakken veel meer winst te behalen. Wij benaderen de hardheid van het aquariumwater met het oogpunt op een beplant aquarium. We geven voorbeelden wanneer het een voordeel geeft om een lage KH aan te houden en wanneer het ook kan met een wat hogere KH.

Verder geven we je tips hoe je KH te meten, verhogen en te verlagen. Lees snel verder!

Als laatste wil ik verduidelijken dat wij schrijven vanuit het aquariumplanten oogpunt en hier dieper op in gaan. Voor vissen geldt, dat erbij de speciaalzaak altijd optimale waardes vermeld staan bij de soort vis. Kies ze zorgvuldig uit op basis van jouw (nagestreefde) waterwaardes!

Wat is KH (Carbonaathardheid) eigenlijk?

Carbonaathardheid (KH) is een maat die we gebruiken voor de hardheid van water veroorzaakt door de aanwezigheid van carbonaat (CO3) en bicarbonaat (HCO3) anionen. Een veelvoorkomende bron van carbonaten is kalksteen (CaCO3); water dat door kalksteenrijke gebieden stroomt, bevat bijvoorbeeld veel calcium- en carbonaationen.

Carbonaathardheid is een maat voor de buffercapaciteit van het water; hoe hoger de carbonaathardheid, hoe meer carbonate (CO3) / bicarbonaat (HCO3) ionen aanwezig zijn. Hoe hoger de carbonaathardheid, hoe hoger de pH zal zijn in afwezigheid van andere PH verlagende chemicaliën in het water, en hoe meer bestand het water is tegen neerwaartse schommelingen wanneer een zuur wordt toegevoegd. Carbonaathardheid wordt doorgaans gemeten in graden (dKH).

Carbonaathardheid (KH) wordt vaak verward met totale hardheid (GH). KH meet carbonaathardheid (CO3 en HCO3 anionen). Terwijl GH calcium en magnesium (Ca en Mg kationen) meet. Je kunt een hoge GH en lage KH hebben of andersom; elk van deze waarden kan worden verhoogd zonder de andere te veranderen. In de meeste leidingwatersystemen worden GH- en KH-waarden echter vaak beïnvloed door of het bronwater in contact is gekomen met kalksteen (CaCO3), wat beide waarden tegelijkertijd verhoogt.

Daarom wordt in de hobby algemeen aanvaard dat de term “hard water” verwijst naar water dat zowel een hoge GH als KH heeft. Tip: Vraag bij je waterbedrijf eens het kwaliteitsrapport op! Deze zijn openbaar en je leert er veel van over de leidingwater.

De GH en KH vermelden we dus afzonderlijk omdat de twee waarden verschillende dingen meten. Wanneer in de hobby wordt vermeld dat een aquariumplant “zacht water” nodig heeft, betekent dit over het algemeen dat de plant een lage KH nodig heeft, niet een lage GH. Aquariumplanten zijn in de aquariumhobby veel gevoeliger voor KH-waarden dan voor GH-waarden.

Op zoek naar de juiste basis aquarium producten?

Hoeveelheid KH (carbonaathardheid) in je aquarium

We staren ons vaak blind op bepaalde waardes waar de hardheid van water er 1 van is. Wat de meeste hobbyisten niet weten is dat veel commercieel verkrijgbare planten over het algemeen in een grote range van hardheid kunnen groeien.

Over het algemeen groeien de meeste planten makkelijker in zachter, zuurder, aquariumwater, maar hebben ze ook weinig moeite om in harder water te groeien. Er zit echter een bovenlimiet aan deze verschilt per plant.

Als je bijvoorbeeld een GH hebt van 5 (indien magnesium en calcium beiden aanwezig zijn) en een KH van 3-6 dan heb je geschikt water om bijna alle commercieel verkrijgbare aquariumplanten makkelijk te laten groeien.

De soorten die specifiek beter groeien in zeer lage KH-waarden vallen vaak onder de zeldzame planten die specifiek gehouden moeten worden.

Voor onze strategie is dus een KH tussen de 3-6 optimaal maar een hogere tot aan ongeveer 12 KH moet geen problemen opleveren voor het overgrote deel van aquariumplanten.

Met betrekking tot het laten groeien van je aquariumplanten kun je tussen 1-2 dKH eigenlijk dus ook bijna alle aquariumplantensoorten houden inclusief de zeldzame soorten die zeer zacht water verlangen. Ik zeg niet dat je zeer zacht water moet ambiëren met een KH onder de 3 die keuze is natuurlijk aan jezelf en vereist wel enige gevorderdheid, om de waardes zo laag te houden en de balans in het aquarium goed te houden. Onze strategie is gericht op een startende aquariaan dus vandaar dat wij 3 tot 6 KH hanteren als optimaal en waardes tot 12 acceptabel vinden.

Voor onze strategie raadt ik je dus aan om een KH te houden tussen de 3 en 12. Zit je iets hoger hoeft dit nog steeds niet echt een probleem te zijn, maar zal je merken dat je veel meer CO2 kwijt bent om de nagestreefde waardes koolstofdioxide in je aquarium te krijgen (30ppm).

Zoals ik al stelde staar je niet blind tot op achter de komma met KH waardes. Vaak zijn er andere oorzaken van slechte plantengroei, zoals een slecht geregelde CO2 toevoer, slecht onderhoud, te weinig (of juist teveel) verlichting, slechte filtering of een zwaar nutrientengebrek.

Op zoek naar de juiste basis aquarium producten?

KH en de samenwerking met de zuurtegraad (PH)

Een hogere KH zal je pH veel stabieler maken en helpen voorkomen dat de pH te ver zakt. In de praktijk komt dit eigenlijk nauwelijks voor daar er gevorderde aquariumplanten puristen een KH aanhouden van 0-2 en geen problemen melden.

Echter een wat hogere KH kan enkele gezondheidsvoordelen bieden voor vissen. Ook wordt de KH continu verbruikt (in kleine hoeveelheden) door gunstige bacteriën en draagt dus bij aan een biologische filtering.

Een lage KH zal de pH dus sneller beinvloeden, omdat er minder carbonaten aanwezig zijn die als buffer kunnen optreden. Er ontstaan snellere pH-bewegingen.

In theorie wanneer er een te kleine KH buffer zou zijn, zou de PH te snel en teveel kunnen dalen. Dit heet een PH Shock. Zoals ik al zei komt dit in de praktijk niet veel voor maar moet men er wel waakzaam voor zijn.

Aquariumplanten zullen hier weinig last van hebben alleen voor levende dieren kan dit zeer gevaarlijk zijn.

effecten van te hoge concentraties in je water

Eigenlijk pas boven de 15 tot 18KH zullen er problemen ontstaan met diverse aquariumplanten, sterke planten zoals cryptocorynes, javaren, bucephelandra’s, anubiassen etcetera zullen het waarschijnlijk nog steeds goed doen alleen veel andere soorten zullen moeite hebben om optimaal te groeien

Op dit niveau is het dus zeker verstandig om de hardheid (KH) van je water te gaan beïnvloeden. Zaken die de KH ongemerkt kunnen verhogen zijn vooral aquariumstenen en grind.

Het leidingwater in Nederland is op veel plekken prima om als aquariumwater te gebruiken. Gesteld kan worden dat het overgrote deel van het leidingwater tussen de 3 en 14 KH ligt. Ligt de KH van je leidingwater hoger? Lees dan zeker even verder hoe je deze structureel kan verlagen.

Tip: vraag het waterkwaliteitsrapport van je waterbedrijf op en leer hoe hoog de KH van je leidingwater is.

Hoe je KH (carbonaathardheidniveau) meten in je aquarium?

Je KH meet je het meten met een druppeltest. Deze zijn los verkrijgbaar of in speciaal samengestelde kits gezamenlijk met andere te testen waterparameters. Ook zou je de KH middels een teststrip kunnen meten, deze zijn misschien soms minder nauwkeurig maar wanneer je geen zacht water ambieert en een bredere range aanhoud zal het geen enkel probleem zijn dat je een grove indicatie krijgt.

De testkits zijn er van diverse merken en allen doen ze hun werk.

Wil jij weten of jouw aquariumsteen veel kalk bevat? Doe eens een test met wat azijn op de steen (op het droge). Azijn is een zuur en gaat een reactie aan met het kalk op of in de steen. Wanneer het bruist of bubbelt kan je er van uitgaan dat de steen kalkhoudend is. Nog steeds geen probleem maar het is goed om te weten wanneer je al hard water hebt of in een later stadium een hoge KH merkt.

Aquariumstenen zoals Lavasteen en Dragon Stone bevatten bijvoorbeeld geen kalk en zullen de KH niet beïnvloeden.

Hoe KH verlagen in je aquarium?

Een optie is om geheel of gedeeltelijk over te stappen op osmosewater. Voor onze strategie is dit niet noodzakelijk maar wil je een stap verder en volledige controle over je waterparameters dan is Osmosewater een zeer goede keuze. Deze kan je aanlengen met KH+ en GH+ mineralen tot op het gewenste niveau.

Er zijn ook aquariumproducten die je KH verlagen. Dit zijn veelal zuren die een reactie aangaan met de Carbonaten in je aquarium en ze (deels) oplossen. Ik gebruik ze liever niet vanwege de kosten en het tijdelijke effect.

Een andere opties is over turf filteren, turf gaat een reactie aan met aanwezige carbonaten, waardoor het oplost. Ook deze manier van KH verlagen is tijdelijk. Wanneer de turf uitgewerkt is dien je het te vervangen.

Wij besparen ons deze ruimte liever voor goed filtermateriaal die een goede kolonie bacterieen kan huishouden.

Het beste is om KH verhogende elementen in je aquarium te verwijderen. Dan zal je enkel nog de hardheid van je leidingwater moeten weten en weet je zeker dat deze niet hoger zal eindigen.

Op zoek naar de juiste basis aquarium producten?

Hoe KH verhogen in je aquarium?

Wanneer je enkel met leidingwater werkt is het vaak niet nodig om je KH te verhogen. Zoals ik al zei, het merendeel van de commercieel verkrijgbare aquariumplanten groeit in een wijde range. Optimaal is wat zachter water. Voor aquariumplanten is een KH van 1 al erg goed (zeer zacht water). Het is wel ideaal om bijvoorbeeld je osmosewater aan te lengen. Osmosewater is namelijk mineraal arm, omdat alle mineralen en overige stoffen er uit zijn gefilterd. Op de verpakkingen van de verhogende KH producten staat hoeveel je moet toedienen op hoeveel liter water. Wanneer je hier structuur in krijgt zal je merken dat je steeds minder hoeft te testen, wat uiteindelijk weer tijd, moeite en geld bespaart. Wil je starten met osmosewater? Vraag dan zeker eens tips in onze facebookcommunity of stel je vraag onder deze blog! Om enigzins een buffer te hebben zou je bijvoorbeeld een KH van 3 aan kunnen aanhouden. Verhoog bij osmosewater ook zeker de GH (magnesium en calcium) middels een GH+ product.

conclusie Carbonaathardheid in je aquarium:

KH waarde is de hardheid van je water (carbonaathardheid)
De KH waarde wordt vaak verward met de GH waarde. KH = Carbonaathardheid en GH= Algehele hardheid (Calcium/Magnesium
De meeste aquariumplanten kunnen een wijde range aan van KH waarde. Optimaal is echter wat zachter water 3-6 KH, maar meer is geen enkel probleem.
Vanaf een KH 15 kan het noodzakelijk zijn om je waarde te gaan beïnvloeden
Hoe hoger de KH waarde hoe meer CO2 (koolstofdioxide) nodig om de ideale CO2 waarde te bereiken.
Het meeste leidingwater in Nederland is geschikt als aquariumwater. De hardheid kan je digitaal opzoeken op de website van je waterbedrijf
Stenen en grind kunnen kalk bevatten en de hardheid van je water beinvloeden
Je KH verhogen doe je eigenlijk alleen wanneer je met Osmosewater werkt of een specifiek soort aquarium houdt.
Een hogere KH dan je leidingwater? Verlaag je KH tijdelijk door een waterwissel uit te voeren dit is het goedkoopste. Wil je niet dat hij weer hoger wordt ga dan na of er KH verhogende elementen in je aquarium aanwezig zijn.
Vind jij je leidingwater te hard? Gebruik dan bijvoorbeeld Osmosewater als vervanging. Leng deze aan met KH en GH verhogende producten tot het gewenste niveau.

Nog hulp nodig?

Wij besteden veel aandacht aan onze blogs en proberen je zoveel mogelijk heldere informatie te verschaffen! Mocht jij nog vragen hebben, word dan zeker lid van onze facebookcommunity!

Zoals altijd, Succes!

DEZE BLOG IS GESCHREVEN DOOR:

Michael Kroon

Ik heb deze website opgericht om jou te helpen met je aquarium. Lees het gratis stappenplan en meld je aan in onze leuke facebookgroep!

Gratis Aquarium Stappenplan

Benieuwd naar mijn aquarium waterwaardes? Klik op de waarde om meer te leren!

Element/Stof/verbinding	Aanbevolen
Ammonium (NH4)	0 mg/l
Ammoniak (NH3)	0 mg/l
Nitriet (NO2)	0 mg/l
Nitraat (NO3)	20-30 mg/l
Carbonaathardheid (KH)	5-8 dGH
Algehele hardheid (GH)	6-10 dGH
Ijzer (Fe)	0,5-1 mg/l
Fosfaat (PO4)	1-3 mg/l
Temperatuur (C)	22 tot 24 graden Celsius
Koolstofdioxide (CO2)	30 mg/l
Magnesium (Mg)	5-10 mg/l
Potassium (Kalium)	10-30 mg/l
Calcium (Ca)	10-15 ppm

*opmerking: De waterwaardes zoals, in de tabel beschreven, zijn een richtlijn in welke range ik mijn beplante aquaria houd, van 40 liter of meer. Ik maak gebruik van de Estimative Index voedingsstrategie, Co2 toevoeging, voldoende licht en goede (externe) filtratie. Mijn aquaria zijn altijd flink gevuld met een mix aan aquariumplanten (traag en snelgroeiers). Fijn grind of aquasoil gebruik ik graag. Voor aquasoil geldt dat waterwaardes zoals de PH en KH (tijdelijk) beinvloed worden door de soil (verlaagd). Voor aquascapes, aquaria zonder CO2 toevoeging, aquaria met uitsluitend traagroeiende planten zouden mogelijk andere voedingswaardes gehanteerd moeten worden. Elk aquarium is uniek. Vissen moeten altijd centraal staan in het nastreven van ideale leefomstandigheden.